Boekvertalingen uit het Portugees in het Nederlands

Het Portugese taalgebied is tamelijk groot, maar veel bekendheid geniet het helaas niet. Met circa 260 miljoen sprekers is het een van de grootste talen ter wereld en wordt het op bijna elk continent gesproken. Toch is het aantal vertalingen uit het Portugees in het Nederlands relatief laag. Voor mijn scriptie ‘Salazar, de pannenlikker’, die ik voor de onderzoeksmaster Literair Vertalen heb geschreven, heb ik o.a. onderzoek gedaan naar boekvertalingen die uit het Portugees zijn vertaald en in het Nederlandse taalgebied zijn verschenen. Ook na mijn studie zet ik dit onderzoek door.

Enkele cijfers

De eerste gevonden vertaling dateert uit 1595, de meest recente uit 2019. In totaal zijn er 434 vertalingen van Portugeestalige boeken in het Nederlands gevonden, waarvan er 430 zijn uitgegeven in Nederland en België in de periode 1895-2018. Het overgrote merendeel betreft fictie, met maar liefst 70%, naast o.a. 11% poëzie en 7% kinder- en jeugdliteratuur.

Invloeden op een stijgende lijn

In de bovenstaande grafiek is het aantal gepubliceerde boekvertalingen Portugees-Nederlands per jaar te zien. Het gaat hierbij om nieuwe vertalingen, herdrukken worden hierin niet meegenomen. Met name de grote verschillen tussen het aantal verschenen vertalingen door de jaren heen is opmerkelijk en resulteren in grote pieken en dalen. Belangrijke historische gebeurtenissen, zoals WOII, de Anjerrevolutie, alsmede de uitreiking van de Nobelprijs aan José Saramago, lijken invloed te hebben gehad op het aantal verschenen vertalingen uit het Portugees in het Nederlands, zowel in positieve als in negatieve zin. Hoewel er een licht stijgende lijn is te zien, met name vanaf de jaren ’80 van de vorige eeuw, zou je denken dat het een relatief laag aantal is voor een taal van dergelijke grootte in een taalgebied met een zeer rijke vertaalcultuur.

Aantal boekvertalingen

In verhouding tot het aantal gepubliceerde vertalingen in Nederland en Vlaanderen is het namelijk maar een fractie van de totale productie: in het jaar 2012 betreft het slechts 0,2% (berekend op basis van het nieuw uitgegeven boekvertalingen in het Nederlandse taalgebied)*. Als wordt gekeken naar de Portugeestalige gebieden betreft het 0,14% uit Brazilië, 0,07% uit Portugal en 0,00% van vertalingen van werken uit Afrika (er zijn in 2012 geen vertalingen verschenen van werken uit Angola, Mozambique, Guinee-Bissau of Kaapverdië)**.

Huidige stand van zaken

In 2018 is het percentage nieuw uitgeven boekvertalingen uit het Portugees onveranderd gebleven met 0,2%; waarvan 0,1 % uit Portugal, 0,1% uit Brazilië en 0,03% uit Afrika (er werd één titel van een Angolese auteur vertaald).

Hoewel het Portugese taalgebied zich niet beperkt tot één continent lijkt dit niet te worden weerspiegeld in de verspreiding van deze prachtige literatuur in het Nederlandse taalgebied. Hoog tijd om hier verandering in te brengen.

[gdoc key=”https://docs.google.com/spreadsheets/d/10tbYOObEerpx7ND2hUsUB1jQWJcM8brg3DReWN7m0J8/edit?usp=sharing” chart=”column” chart_colors=”#ff0fa7″ title=”Aantal nieuw uitgegeven boekvertalingen Portugees-Nederlands (1895-2019)”]

*in 2012 zijn 4.373 boekvertalingen verschenen in Nederland en Vlaanderen op basis van de gegevens van Boekenbank (cijfers uit onderzoek van C. van Baelen uit 2013 in opdracht van de Nederlandse Taalunie), in werkelijkheid kunnen deze cijfers hoger uitvallen.
** neem voor meer informatie of uitgebreide data contact op.

Laatst bijgewerkt op 1/8/2019 (oorspronkelijke publicatiedatum: 25/09/2016)